STEFAN CZARNIECKI herbu Łodzia, ur. 1599 r. w Czarncy, zm. 16.02.1665 r. w Sokołówce, kasztelan kijowski, wojewoda ruski, hetman polny koronny. Pochodził ze średniozamożnej szlachty. Od wczesnej młodości służył w wojsku. Walczył w kampanii szwedzkiej (1626-1629 r.). Z chwilą wybuchu powstania na Ukrainie (1648 r.) jako rotmistrz brał udział w walkach z Chmielnickim, pod Żółtymi Wodami dostał się do niewoli tatarskiej, później kozackiej, w której przebywał do 1649 r.

Był jednym z głównych doradców wojskowych Jana Kazimierza, spowodował marsz wojsk królewskich pod Beresteczko (1651 r.) i przyjęcie bitwy, w której uczestniczył w randze pułkownika. W czasie wojny ze Szwedami (1655 r.) stał wiernie przy królu. Jesienią 1655 r. bronił oblężonego przez Szwedów Krakowa, a po kapitulacji miasta przeszedł na Śląsk. Przystąpił do konfederacji w Tyszowcach. Mianowany przez Jana Kazimierza regimentarzem, objął prowadzenie kampanii przeciw Szwedom, a po klęsce pod Gołębiem unikał spotkań z przeciwnikiem na otwartym polu, stosując taktykę tzw. wojny szarpanej podjazdowej. Po świetnie rozegranej kampanii wiosennej, podczas której odniósł zwycięstwo pod Warką (7 IV 1656 r.), wkroczył na Pomorze, zajął Bydgoszcz i Tucholę.

Brał udział w oblężeniu Warszawy, którą zdobył przy współudziale chłopców i pospólstwa miejskiego. W czasie najazdu na Polskę (1657 r.) sprzymierzeńca szwedzkiego, J. Rakoczego, osaczył jego armię i zmusił ją do kapitulacji pod Czarnym Ostrowiem. Następnym posunięciem uwolnił Kraków, a stamtąd przerzucił się na Pomorze Zachodnie (wówczas należące o Szwecji). W 1658 r. ruszył na czele korpusu ekspedycyjnego na pomoc sprzymierzonej z Polską Danii, wsławiając się zdobyciem wyspy Als oraz twierdzy Koldyngii. Po zawarciu ze Szwecją pokoju oliwskiego rozpoczął działania wojenne przeciw Moskwie, odnosząc zwycięstwo pod Połonką (1660 r.). Po przerwie, wywołanej przez konfederację niepłatnego żołnierza (1661-1663 r.), podjął dalszą walkę przeciw Moskwie, a następnie przeciw powstańcom ukraińskim.

Osłabiony wskutek wielu odniesionych ran, zmarł w drodze powrotnej do Lwowa. Na łożu śmierci otrzymał buławę hetmańską. Był wzorem żołnierza, surowy – od swych podkomendnych wymagał posłuszeństwa. Był mistrzem wojny podjazdowej, jego taktyka wojenna odznaczała się szybkością i sprawnością marszów oraz błyskawicznością zwrotów podczas bitew. Odegrał wybitną rolę w okresie najazdu szwedzkiego, ‘potopu’. Życie jego upłynęło w polu. Przypisywane mu powiedzenie ‘Ja nie z soli ani z roli, ale z tego, co mnie boli wyrosłem’ charakteryzuje jego wyjątkowe miejsce wśród dostojników Rzeczypospolitej, których na stanowiska wynosiła pozycja i majątek, a nie zasługi. Przeszedł do historii jako wzór niezłomnego i ofiarnego żołnierza. Jako jedyny wymieniony jest w Mazurku Dąbrowskiego.